Đây
là một trong những nội dung được trao đổi tại hội thảo “Giới thiệu,
trình diễn công nghệ xử lý rác đô thị”, do VASTI, cục công tác phía Nam
bộ KHCN và Báo Điện tử Một Thế Giới phối hợp tổ chức, vào hôm nay, ngày 14.10.2014 tại TP.HCM.
Chôn lấp rác không còn phù hợp
Theo
thống kê, hiện lượng chất thải rắn độ thị phát sinh khoảng 11,5 triệu
tấn/năm, dự báo năm 2020 sẽ là 30 triệu tấn/năm, năm 2025 là 40 triệu
tấn/năm.
Ông
Trần Anh Tuấn, phó cục trưởng cục Hạ tầng kĩ thuật xây dựng (bộ Xây
dựng) cho biết hiện rác thải đô thị chiếm 1/2 tổng lượng rác trong cả
nước. Nhưng hiện nay, cả nước chỉ có khoảng 26 nhà máy xử lý loại chất
thải rắn này, tập trung tại các đô thị lớn, với tổng công suất xử lý
khoảng 6.000 tấn/ngày. “Chúng ta chỉ mới xử lý được khoảng 20% rác thải
tạm xem là đúng quy chuẩn”, ông Tuấn nói.
Theo
thống kê, với việc xử lý rác thải hiện nay chủ yếu bằng công nghệ chôn
lấp, hiện cả nước có khoảng 458 bãi chôn lấp nhưng chỉ có 121 bãi hợp vệ
sinh, còn lại 337 bãi chôn lấp không hợp vệ sinh.
Theo
PGS.TS Trần Thị Hường, ĐH Kiến trúc Hà Nội, thực chất, đa số các bãi
chôn lấp hiện chỉ đơn thuần là nơi đổ rác, chưa được quy hoạch, thiết
kế, xây dựng và vận hành đúng quy định; vị trí gần khu dân cư (cách 200 –
500m, thậm chí có bãi chỉ cách 100m); không có lớp chống thấm ở thành
và đáy ô chôn lấp; không có hệ thống thu hom và xử lý nước rác, khí rác
nên gây ô nhiễm đất, nước, không khí và hệ sinh thái, ảnh hưởng sức khỏe
cộng đồng. Chưa kể, ở nhiều đô thị trong nước hiện nay còn phổ biến
tình trạng chôn lấp chất thải y tế và công nghiệp nguy hại chưa qua xử
lý chung với chất thải sinh hoạt.
“Với
nhược điểm là tốn diện tích, khó kiểm soát ô nhiễm, tôi cho rằng đang
ngày càng có xu hướng thu hẹp công nghệ chôn lấp bằng các công nghệ tiên
tiến khác”, TS Nguyễn Đình Hậu, Phó vụ trưởng Vụ KHCN các ngành kinh tế
kĩ thuật (bộ KHCN) khẳng định.
Trong nước dần chủ động về công nghệ
Tại
hội thảo, có khá nhiều công nghệ lò đốt rác, dây chuyền phân loại rác,…
của các công ty tư nhân trong nước được giới thiệu và trình diễn, tạo
được quan tâm và trao đổi của nhiều doanh nghiệp, cơ quan chức năng lẫn
các nhà khoa học.
|
Doanh nghiệp rất quan tâm đến các công nghệ xử lý rác được giới thiệu tại hội thảo. Ảnh: Nguyễn Trương.
|
Theo
TS Nguyễn Đình Hậu, hiện Việt Nam xử lý rác chủ yếu bằng ba công nghệ:
chôn lấp, ủ sinh học làm phân hữu cơ và gần đây là công nghệ đốt, trong
đó có 5 công nghệ đã được bộ Xây dựng công nhận. Hiện cũng đã có 7 quốc
gia chuyển giao công nghệ vào Việt Nam.
Với
công nghệ nước ngoài, khảo sát cho thấy một số thiết bị được chế tạo từ
các nhà máy lâu đời, tuy nhiên, hầu hết không phát huy được hiệu quả
đầu tư, phần lớn không phù hợp do điều kiện khác biệt về chất thải rắn.
Trong
khi đó, công nghệ trong nước đang dần vào thế chủ động, đã có nhiều
tiến bộ do rút kinh nghiệm các công nghệ đi trước. Ví dụ như công nghệ
đốt hiện nay đang có ti lệ nội địa hóa cao… Tuy nhiên, những công nghệ
này chưa giải quyết được triệt để, còn nhiều bất cập phải hoàn hoàn
thiện công nghệ thì mới có khả năng nhân rộng.
Bí lối phát triển công nghệ
Trao
đổi tại hội thảo, ông Lạng cho rằng, rác ở Việt Nam hiện quá đặc thù,
do chưa được phân loại, trong khi các thiết bị công nghệ sản xuất ở nước
ngoài hiện nay “bó tay” xử lý nó, thì “chỉ công nghệ Việt Nam mới xử lý
được rác Việt Nam”. Tuy nhiên, làm thế nào để phát triển được công nghệ
xử lý rác của Việt Nam thì lại là một bài toán khó.
Ông Nguyễn Quốc Vinh, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc công ty cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Phương Bắc cho biết, ông không phải “mafia ngành rác” nên
lựa chọn phân khúc xử lý rác quy mô nhỏ phù hợp với mình, không làm
hướng nghiên cứu ra công nghệ mà lấy công nghệ Nhật về Việt Nam, với giá
xử lý phù hợp. Đây là công nghệ từ thế kỉ 20 của Nhật, không phải tiên
tiến nhất, xử lý khí thải chỉ ở mức sơ cấp, quy mô xử lý nhỏ, và đáp ứng
được tiêu chuẩn trong nước
|
Cần
hơn sự liên kết hợp tác giữa nhà khoa học với doanh nghiệp và nhà nước
để phát triển công nghệ xử lý rác. Ảnh: Nguyễn Trương.
|
Theo
ông Vinh, ông đã bị mất rất nhiều cơ hội kinh doanh với nhiều nhà đầu
tư nước ngoài vì vướng các chính sách, quy định, thông tư bất cập, lẫn
đòi hỏi của địa phương,… Vấn đề đốt rác sản xuất điện là một ví dụ mà
các nhà đầu tư nước ngoài không dám làm ở Việt Nam, vì hiện tập đoàn
Điện lực Việt Nam (EVN) đang độc quyền về điện, nên họ không bán điện ra
thị trường được…
Theo
ông Nguyễn Duy Hòa, Tổng giám đốc công ty cổ phần đầu tư phát triển
Công nghệ môi trường Bình Phước, dù có chính sách nhà đầu tư không phải
bỏ đồng nào (địa phương hỗ trợ 10%, trung ương 40%, ngân hàng 50%),
nhưng thực tế, các nhà đầu tư lập dự án xong thì “hết hơi” vì tìm hỗ
trợ, dẫn đến thời gian, qua hàng loạt dự án xử lý rác bị phá sản.
Ông
Hòa dẫn chứng hiện cả nước chỉ có 26 nhà máy xử lý rác hoạt động ổn
định, thì trong đó có 5 nhà máy hoạt động hiệu quả, và trong 5 nhà máy
này thì chỉ có 3 nhà máy hoạt động đủ thu đủ chi, còn lại hoạt động cầm
chừng, qua ngày. Nguyên nhân, một dự án xử lý rác hiện có 3 bộ quản lý
chồng chéo; tiêu chí lựa chọn công nghệ hiện chưa được thống nhất giữa
các bộ ngành…
Những
điều này dẫn đến các địa phương lựa chọn dự án công nghệ hiện rất ít
đáp ứng tiêu chí của Nhà nước. Mặt khác, cũng do tiêu chí của Việt Nam
chưa hoàn thiện nên địa phương lựa chọn công nghệ xong thì bị vướng về
vấn đề hiệu quả kinh tế, môi trường… “Hầu hết địa phương chọn dự án chỉ
biết tin vào chủ đầu tư, còn những người làm nghiên cứu thì không có vốn
phát triển”, ông Hòa than thở.
Cả nước sẽ chỉ còn 15% chôn lấp
Tại
hội thảo, ông Tuấn cho biết, hiện bộ Xây dựng đang có những soạn thảo,
sửa đổi các quy định, thông tư liên quan nhằm tháo gỡ những vướng mắc
trong nghiên cứu và làm dự án xử lý rác hiện nay. Ông cũng cho biết,
định hướng quy hoạch của Chính phủ thời gian tới sẽ hạn chế chôn lấp chỉ
còn 15%, để tận dụng được rác thải là tài nguyên, đồng thời khuyến
khích các địa phương lựa chọn công nghệ phù hợp với điều kiện mình.
Kết
thúc hội thảo, ông Lạng cũng cho biết sẽ tham mưu cho bộ KHCN và Chính
phủ tiến tới kiến nghị cấm áp dụng công nghệ chôn lấp tập trung, trên cơ
sở đó đề xuất ban hành một bộ quy chuẩn công nghệ thiết bị xử lý rác,
quy định suất vốn đầu tư và mức chi phí xử lý rác hợp lý.
Theo tinnhanhmoitruowng.vn