Để xử lý được khối rác khổng lồ trên, các cơ quan chức năng bắt buộc phải ứng dụng một số công nghệ xử lý mới, hiện đại hơn nhưng như vậy thì giá thành cũng cao hơn rất nhiều. Do vậy, để giảm áp lực gia tăng chi phí xử lý chất thải, trước mắt cần triển khai thực hiện các chương trình nhằm khuyến khích cơ sở, tổ chức, cá nhân giảm lượng chất thải phát sinh.

Kinh nghiệm từ nhiều nước cho thấy, có thể giảm đáng kể lượng phát sinh chất thải bằng cách nâng cao nhận thức và tạo các cơ chế khuyến khích về kinh tế và các cơ chế khen thưởng khác. Nếu giảm được 10% lượng phát sinh chất thải thì có thể sẽ tiết kiệm được hơn 330 tỉ đồng mỗi năm cho việc tiêu hủy. Tuy nhiên, để làm được việc này lại không dễ dàng gì.

Ông Nguyễn Thanh Sơn, Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị TP.HCM cho biết, sản xuất sạch hơn đã được áp dụng tại nước ta hơn 10 năm qua. Đây được xem là giải pháp hiệu quả giúp giảm đáng kể lượng chất thải phát sinh trong hoạt động sản xuất công nghiệp. Song cái khó không phải là công nghệ mà chính là nhận thức của chủ doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp cho rằng, thủ tục tư vấn và vay vốn để ứng dụng giải pháp sản xuất sạch hơn quá phức tạp, nhiêu khê. Hơn nữa, đa số doanh nghiệp đang hoạt động ổn định, việc thay mới thiết bị sản xuất sẽ khiến cho hoạt động của họ bị ngưng trệ, ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất nên ngại thực hiện.

Tại TP.HCM, từ năm 2006, đã triển khai thí điểm chương trình thí điểm phân loại rác tại nguồn ở 6 quận huyện trên địa bàn thành phố. Thế nhưng, sau 3 năm thực hiện, kết quả được đánh giá là chỉ đạt 25%. Hiện thành phố đang cho triển khai lại chương trình này nhưng chỉ giới hạn phạm vi thực hiện tại một số khu dân cư có trình độ dân trí cao, quy hoạch ổn định hoặc tại trung tâm thương mại, siêu thị. Hà Nội từ năm 2010 đã bắt đầu thí điểm thực hiện phân loại rác tại nguồn nhưng hiệu quả thực tế rất kém. Nhìn sang các nước khác như Nhật Bản, công tác phân loại rác tại nguồn rất tốt.  Các gia đình Nhật Bản đã phân loại chất thải thành 3 loại riêng biệt và cho vào 3 túi với màu sắc khác nhau theo quy định: Rác hữu cơ, rác vô cơ, giấy, vải, thủy tinh, rác kim loại. Rác hữu cơ được đưa đến nhà máy xử lý rác thải để sản xuất phân vi sinh. Các loại rác còn lại: giấy, vải, thủy tinh, kim loại,... đều được đưa đến cơ sở tái chế hàng hóa. Tại đây, rác được đưa đến hầm ủ có nắp đậy và được chảy trong một dòng nước có thổi khí rất mạnh vào các chất hữu cơ và phân giải chúng một cách triệt để. Sau quá trình xử lý đó, rác chỉ còn như một hạt cát mịn và nước thải giảm ô nhiễm. Các cặn rác không còn mùi sẽ được đem nén thành các viên gạch lát vỉa hè rất xốp, chúng có tác dụng hút nước khi trời mưa. Để làm được điều này ngay từ đầu họ đã chú trọng tới công tác tuyên truyền và những có những chính sách cứng rắn.

Thiết nghĩ, ngay từ bây giờ, Việt Nam cần tạo ra nhiều chính sách kinh tế để khuyến khích hơn nữa cho mọi đối tượng xã hội giảm lượng chất thải phát sinh. Trong đó, tập trung sửa đổi những thủ tục hành chính nhiêu khê liên quan đến hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất phát triển xanh hơn, sạch hơn; cần có chính sách hỗ trợ thông tin có tính ưu tiên kích cầu cho sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất sạch hơn.

Còn về phía người dân, nên kết hợp chính sách khen thưởng và xử phạt trong trường hợp họ thực hiện tốt hoặc không thực hiện biện pháp phân loại chất thải tại nguồn.

Linh Chi (Theo monre.gov.vn)